Πόσοι άνθρωποι εμπιστεύονται τις εναλλακτικές θεραπείες;
Έξι στους 10 παγκοσμίως, 3 με 4 στους 10 στο Δυτικό κόσμο, και το νούμερο αυξάνεται όσο περνούν τα χρόνια. Γιατί οι άνθρωποι που επιλέγουν τις εναλλακτικές πρακτικές είναι ολοένα και περισσότεροι; Μήπως η εποχή που τα ζητήματα της υγείας και της ανθρώπινης φροντίδας βασίζονταν σε μια λογική «άσπρου» και «μαύρου» έχει περάσει ανεπιστρεπτί;
Σύμφωνα με όσα δείχνουν τα διαθέσιμα στοιχεία, δεν είναι μόνο η πολύ απλή σκέψη πως, για την υγεία μας, είμαστε διατεθειμένοι να δοκιμάσουμε καινούρια πράγματα, όπως συμπληρωματικές πρακτικές, ανατολικές θεραπείες και ολιστικές μεθόδους. Είναι η ολοένα και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση ότι οι τελευταίες είναι σε θέση να συμπληρώσουν τις κλασικές μεθόδους και να λειτουργήσουν συνδυαστικά, υπερβαίνοντας τη λογική «άσπρου» και «μαύρου», τη λογική ότι μόνον η μία ή ή άλλη προσέγγιση είναι η σωστή.
Επίσης, οι εναλλακτικές πρακτικές αποτελούν τη γέφυρα που συνδέει το χώρο της υγείας με την έννοια της ευεξίας, ως εκείνης της φυσιολογικής κατάστασης που ο ανθρώπινος οργανισμός βρίσκεται σε ισορροπία. Η επίτευξη της ευεξίας, με τη σειρά της, συνδέεται κυρίως με το περιεχόμενο πρακτικών και τεχνικών υποστήριξης του σώματος και του πνεύματος, παραδοσιακών βοτάνων, φυσικών σκευασμάτων και βεβαίως των εναλλακτικών μορφών ιατρικής. Ο λόγος είναι ότι όλες οι πρακτικές αυτές βασίζονται ως επί το πλείστον σε προσεγγίσεις όπως αυτή της ανατολικής φιλοσοφίας και βεβαίως της αρχαίας ελληνικής και ιπποκράτειας ιατρικής, λογίζοντας τον άνθρωπο ως όλον (όχι ως επιμέρους συστήματα), λαμβάνοντας υπόψη την ισορροπία που χρειάζεται το σώμα, το μυαλό και το πνεύμα, και που είναι απαραίτητη συνθήκη για να υπάρχει ευεξία.
Παλαιότερα, οι εναλλακτικές πρακτικές βρίσκονταν στο περιθώριο της Δυτικής σκέψης. Όμως αυτό αλλάζει τις τελευταίες δεκαετίες και ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι, όπως αναφέραμε, τις επιλέγουν για να συμπληρώσουν -και όχι απαραίτητα να υποκαταστήσουν- τις κλασικές πρακτικές υγείας.
Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα πάνω από το 60% του πληθυσμού του πλανήτη (στοιχεία 2018) χρησιμοποιεί κάποιας μορφής εναλλακτική πρακτική ή θεραπεία, είτε αυτή καλύπτεται από το εκάστοτε εγχώριο νομοθετικό πλαίσιο είτε όχι. Μάλιστα, η αξία της διεθνούς αγοράς εναλλακτικών πρακτικών ανέρχεται σε περίπου 60 δισ. ευρώ, με το 40% να αφορά στη χρήση βοτάνων και συμπληρωμάτων. Η μελλοντική αύξηση της εν λόγω αγοράς εκτιμάται στο 17% ετησίως (Grand View Research 2019).
Ευρώπη
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Kemppainen et al., 2017), περίπου το 26% του πληθυσμού χρησιμοποιούσαν εναλλακτικές ή συμπληρωματικές πρακτικές (στοιχεία 2014), με το μεγαλύτερο ποσοστό να παρατηρείται στη Γερμανία (39,5%), την Ελβετία (39,4%), την Αυστρία (35,5%) και τη Φινλανδία (35,3%). Οι πιο διαδεδομένες επιλογές των ενδιαφερόμενων είναι η ομοιοπαθητική, η οστεοπαθητική, η αγωγή με βότανα, ο βελονισμός και η ρεφλεξολογία. Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους επιλέχθηκαν οι πρακτικές ήταν δερματικά προβλήματα (38,1%), μυοσκελετικοί πόνοι (38%), αλλεργίες (36,7%), πεπτικού τύπου προβλήματα (35,7%), πονοκέφαλος (34,1%), καθώς και διαβήτης (23,6%) και κατάθλιψη (30%).
ΗΠΑ
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 59 εκατομμύρια ενήλικοι και παιδιά έχουν χρησιμοποιήσει τουλάχιστον μια μορφή συμπληρωματικής θεραπείας, σύμφωνα με το αμερικανικό Εθνικό Κέντρο Στατιστικών Υγείας (NHSR 95/2016). Το 2012, οι προσωπικές δαπάνες για επισκέψεις σε εναλλακτικούς επαγγελματίες υγείας και για αγορά σχετικών υπηρεσιών ή προϊόντων ήταν περίπου 30 δισ. δολάρια, δηλαδή το 1,1% των συνολικών δαπανών υγείας στις ΗΠΑ (2,8 τρισ.) και το 9,2% των συνολικών προσωπικών δαπανών (328,8 δισ.). Σε ό,τι αφορά τους λόγους της επίσκεψης στους εν λόγω επαγγελματίες, το 82% αφορούσαν στην αντιμετώπιση συγκεκριμένου θέματος υγείας.
Επιπλέον, μεγάλα και αναγνωρισμένα πανεπιστημιακά νοσοκομεία και ερευνητικές κλινικές των ΗΠΑ, που ανήκουν στα 20 κορυφαία ιδρύματα στον κόσμο, έχουν εντάξει τις εναλλακτικές θεραπείες στις δραστηριότητές τους, πολύ συχνά περικλείοντάς τις υπό το γενικό όρο λειτουργική ιατρική. Τα παραδείγματα είναι πολλά:
- Το κορυφαίο νοσοκομείο των Ηνωμένων Πολιτειών, Mayo Clinic, εφαρμόζει εδώ και πολλά χρόνια συμπληρωματικές πρακτικές, από αρχαία ανατολικά συστήματα ιατρικής μέχρι φυσιοπαθητική, ομοιοπαθητική και χρήση βοτάνων και συμπληρωμάτων.
- Το Duke Medical Center, στη Βόρεια Καρολίνα, προσφέρει διάφορες μορφές εναλλακτικής θεραπείας, όπως βελονισμό και βιοανάδραση, ενώ λειτουργεί πρόγραμμα λειτουργικής ιατρικής (συνδυασμός κλασικής και εναλλακτικής) από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90.
- To Cleveland Clinic, που συγκαταλέγεται στα τρία κορυφαία ιδρύματα παγκοσμίως, έχει δημιουργήσει τη δική του κλινική ευεξίας, διαθέτοντας υπηρεσίες υγείας που περιλαμβάνουν βελονισμό, ρέικι, θεραπευτικό μασάζ, κινέζικη βοτανοθεραπεία και γιόγκα.
- Το πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο, διαθέτει το δικό του κέντρο Λειτουργικής Ιατρικής (UCSF Osher Center) που εφαρμόζει και ερευνά, μαζί με τις συμβατικές, και συμπληρωματικές πρακτικές, όπως αγιουρβέδα, χειροπρακτική, συμπεριφορική θεραπεία, θεραπευτικό μασάζ κ.ά., τόσο για συνολική ευεξία όσο και για την αντιμετώπιση παθήσεων όπως διαβήτης, άσθμα, οστεοαρθρίτιδα, υποστήριξη στην αντιμετώπιση καρκίνου κ.ά.
- Το διάσημο νοσοκομείο Johns Hopkins διαθέτει το δικό του κέντρο Λειτουργικής Ιατρικής που δέχεται ασθενείς με «οποιοδήποτε είδος πάθησης ή συμπτωμάτων».
Αυστραλία
Στην Αυστραλία, έρευνα του βασιλικού ιατρικού συλλόγου (RACGP, 2017) του 2017 έδειξε ότι 2 στους 3 χρησιμοποιούν κάποιας μορφής συμπληρωματική ή εναλλακτική πρακτική. Αυτή μπορεί να αφορά στην επίσκεψη σε κάποιον επαγγελματία ή τη χρήση συμπληρωμάτων ή πρακτικών αυτοβοήθειας/αυτοβελτίωσης. Το ποσοστό αυτό, ήτοι το 66%, υποδεικνύει, κατά την έρευνα, την ύπαρξη μιας ανεκπλήρωτης ανάγκης που δεν αφορά μόνο στη χρήση κάποιων παραδοσιακών μεθόδων. Να σημειωθεί ότι:
- Tο 71% των ερωτηθέντων της έρευνας ανέφεραν ότι η επίσκεψη σε επαγγελματία εναλλακτικών πρακτικών τους βοήθησε πολύ.
- Το 60% ανέφεραν ότι η πρακτική που ακολούθησαν βελτίωσε τα επίπεδα ευεξίας τους,
- και το 27% ότι αντιμετώπισαν κάποιο είδος ασθένειας.
- Ο βασικός λόγος επίσκεψης σε επαγγελματία εναλλακτικών πρακτικών, για το 52%, ήταν για την αντιμετώπιση χρόνιας κατάστασης.
ΠΗΓΕΣ:
- Cleveland Clinic Wellness Treatments & Services
- Complementary and Alternative Medicine Market Size, Share & Trends Analysis Report By Intervention (Botanical, Acupuncture, Mind, Body, Yoga), By Distribution (Direct Contact, E-training), And Segment Forecasts, 2019 – 2026. Grand View Research, 03/2019
- von Conrady DM, Bonney A. Patterns of complementary and alternative medicine use and health literacy in general practice patients in urban and regional Australia. Australian Fam Physician. 2017;46:316–20.
- Duke Innovative Pain Therapies
- Duke Biofeedback Clinic
- Johns Hopkins Integrative Medicine & Digestive Center
- Mayo Clinic Integrative Medicine and Health Department
- Nahin, R. et al., Expenditures on Complementary Health Approaches: United States, 2012, N. 95, June 22 2016, National Health Statistics Review. Διαθέσιμο στο: https://www.cdc.gov/nchs/data/nhsr/nhsr095.pdf
- University of California San Francisco, Osher Center
- Μελέτη Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Complementary and Alternative Therapies for Patients Today and Tomorrow. ENVI 2017.
- Kemppeinen L., et al., Use of complementary and alternative medicine in Europe: Health-related and sociodemographic determinants, Scandinavian Journal of Public Health, 2018; 46: 448–455.