COVID-19: Συμπληρώματα, βιταμίνες & βότανα

COVID-19: Συμπληρώματα, βιταμίνες & βότανα

Παρόλο που τα δεδομένα δείχνουν ότι η αποκλιμάκωση της επιδημίας του κορωνοϊού έχει ξεκινήσει, η ανησυχία και ο φόβος νόσησης παραμένουν διάχυτα σε πολλούς ανθρώπους. Τα ερωτήματα, τα ίδια όπως και πέρυσι:

• Πώς μπορούμε να προφυλαχθούμε;
• Πώς μπορούμε να δυναμώσουμε τον οργανισμό μας απέναντι στο ενδεχόμενο να κολλήσουμε και να νοσήσουμε;

Ερωτήματα και ανησυχίες που απασχολούν τόσο εκείνους που έχουν κάνει εμβόλιο όσο και εκείνους που δεν έχουν κάνει. Άλλωστε, εμβολιασμένοι και μη μπορεί να κολλήσουν και να νοσήσουν, παρόλο που η ανάγκη για εισαγωγή στο νοσοκομείο είναι πια μικρότερη. Τα στελέχη του ιού που επικρατούν ακολουθούν κατά γενική αρχή τους κανόνες εξέλιξης, αυξάνεται δηλαδή η μεταδοτικότητά τους αλλά γίνονται ηπιότεροι για τους ξενιστές τους.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να υπάρξουν επιπλοκές, ακόμα κι αν τελικά δεν χρειαστεί να πάμε στο νοσοκομείο. Τα πράγματα, προφανώς, δυσκολεύουν αν υπάρχουν και άλλα υποκείμενα νοσήματα, αφού ένας ταλαιπωρημένος ή “εξαντλημένος” οργανισμός καλείται να αντιμετωπίσει ακόμη έναν επιβαρυντικό παράγοντα.

Κορωνοϊός και φάρμακα

Αναφορικά με τον κορωνοϊό, έχουν αναπτυχθεί διάφορα σχήματα φαρμάκων, κατόπιν και της μεγαλύτερης γνώσης, πλέον, των δεδομένων του τρόπου προσβολής του οργανισμού μας. Προς τα τέλη του 2021 και ήδη από τον Ιανουάριο του 2022, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) ανακοίνωσε έξι αποτελεσματικά φάρμακα κατά της Covid-19, κάποια από τα οποία χρησιμοποιούνται σε πρωτόκολλα του ελληνικού ΕΣΥ.

1) Paxlovid, της εταιρείας Pfizer, με αποτελεσματικότητα 88%.

2) Molnupiravir, της εταιρείας Merck, με αποτελεσματικότητα 30%.

3) Veklury (ρεμντεσιβίρη), της εταιρείας Gilead. Αφορά σε ενήλικες με αυξημένο κίνδυνο σοβαρού COVID-19.

4) Kineret (anakinra). Υπεύθυνος κυκλοφορίας  Swedish Orphan Biovitrum AB. Χρησιμοποιείται ως ανοσοκατασταλτικό για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. 

5) Xevudy (σοτροβιμάμπη), της κοινοπραξίας GlaxoSmithKline και Vir Biotechnology, Inc.

6) Olumiant® (μπαρισιτινίμπη -baricitinib) της εταιρείας Eli Lilly. Εγκρίθηκε η χορήγησή του και από τον ΠΟΥ. Χρησιμοποιείται για μέτρια έως σοβαρή ενεργό ρευματοειδή αρθρίτιδα, όταν τα υπόλοιπα ανοσοτροποποιητικά δεν είναι αποτελεσματικά.

Όσον αφορά τα σχήματα που ισχύουν μέχρι σήμερα περιλαμβάνουν αντιικά, αντιπαρασιτικά, ανοσοτροποποιητικά και αντιπηκτικά φάρμακα. Για παράδειγμα, στον αλγόριθμο του ΕΟΔΥ (βλ. επίσημο ιστότοπο ΕΟΔΥ) αναφέρονται φάρμακα όπως κολχικίνη, ενοξαπαρίνη, ηπαρίνη, ιβερμεκτίνη κ.ά. Δεν αναφέρεται όμως κάποια εγκεκριμένη αντιική αγωγή κατ’ οίκον.

Ορισμένα από τα φάρμακα που αναφέραμε είναι διαθέσιμα στα φαρμακεία και δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναζητούν τρόπο να τα προμηθευτούν ακόμα και προληπτικά. Ωστόσο, δεν πρέπει να χορηγούνται χωρίς τη σύσταση (συνταγή) γιατρού. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η αζιθρομυκίνη, ένα αντιβιοτικό το οποίο αντιμετωπίζει οξείες πνευμονίες και δεν είναι πάντα χρήσιμο στην λοίμωξη covid-19. Στις περισσότερες περιπτώσεις πιο ωφέλιμα αποδεικνύονται τα αντιπηκτικά, ειδικά όταν υπάρχει και προηγούμενη ανάγκη λήψης τους, γιατί ο κορωνοϊός μπορεί να ενεργοποιήσει ένα μονοπάτι πήξης του αίματος και να προκαλέσει εκτεταμένες θρομβώσεις.

Συνεπώς, στην περίπτωση λοίμωξης, ο γιατρός μας έχει τον πρώτο λόγο. Πριν από αυτό το στάδιο, έχουμε τη δυνατότητα να διαλέξουμε φυσικές ουσίες και σκευάσματα, σε μια προσπάθεια να λειτουργήσουμε μόνοι μας προληπτικά και να προστατέψουμε τον οργανισμό μας από την Covid-19. Είτε είμαστε εμβολιασμένοι είτε όχι, μπορούμε να επωφεληθούμε από ουσίες που:

• εμποδίζουν την είσοδο του ιού στα κύτταρά μας
• ή βοηθούν την απόκριση της ειδικής ανοσίας εμποδίζοντας την αντιγραφή του ιού στα διάφορα συστήματα του σώματός μας.

Ο λόγος που θέλουμε να “μετριάσουμε” την ειδική ανοσία (βλ. παρακάτω) είναι για να προφυλαχθούμε από την εκτεταμένη ενεργοποίηση των κυτοκινών που οδηγούν σε πήξη του αίματος (τη λεγόμενη “καταιγίδα κυτοκινών”) και προβληματική λειτουργία των οργάνων.

Πώς να δυναμώσουμε το ανοσοποιητικό 

Προκειμένου να ενισχύσουμε τη συνολική προστασία του οργανισμού μας δεν έχουμε παρά να φροντίσουμε συνολικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα, ώστε να έχει την καλύτερη δυνατή απόκριση στην περίπτωση μόλυνσης.

Η ανοσολογική απάντηση χωρίζεται σε δύο στάδια:

1. τη φυσική ανοσία, την πρώτη απόκριση, αυτή δηλαδή που μας προφυλάσσει από οποιαδήποτε λοίμωξη με πιο γενικό τρόπο χωρίς να εμπλέκει τη δημιουργία αντισωμάτων.
2. την ειδική ανοσία, που είναι το δεύτερο στάδιο. Σε αυτό δημιουργούνται ειδικά αντισώματα για να μας προφυλάξουν. Στο τέλος αυτού του σταδίου δημιουργούνται και τα αντισώματα μνήμης για να προσφέρουν μακρόχρονη προφύλαξη.

Με φυσικά σκευάσματα και συμπληρώματα μπορούμε αφενός να ενισχύσουμε τη φυσική ανοσία, ώστε να εμποδίσουμε ένα παθογόνο να δημιουργήσει τέτοιο πρόβλημα που να προκαλέσει την παραγωγή ειδικών αντισωμάτων. Αφετέρου μπορούμε να βοηθήσουμε το ανοσοποιητικό μας, στο δεύτερο στάδιο, να αποκριθεί πιο γρήγορα και πιο στοχευμένα, ώστε να μην το εξωθήσει η παρουσία του ιού στη λεγόμενη “καταιγίδα κυτοκινών”.

Βότανα κατάλληλα για συμπληρωματική αντιμετώπιση COVID-19

Για να κάνουμε δυσκολότερη την είσοδο του ιού στα κύτταρα έχουμε την επιλογή της κουερσετίνης [1], μιας φυσικής φλαβονόλης που περιέχεται στο φλοιό της βελανιδιάς και σε λαχανικά όπως το ραπανάκι, ο κόλιανδρος και η λαχανίδα. Όπως θα δούμε παρακάτω, η κουερσετίνη εκτός από συστατικό βοτάνων/φυτών, υπάρχει και σε μορφή συμπληρώματος. Έχει τόσο αντιφλεγμονώδη όσο και αντισταμινική δράση [2], ενώ ενισχύει και τη δράση άλλων ανοσοπροστατευτικών ουσιών όπως ο ψευδάργυρος.

Επίσης, η ουσία εμοδίνη (emodin) που περιέχεται στη ρίζα του βοτάνου Radix Polygoni multiflori (στα κινεζικά: He shou wu) εμποδίζει την αλληλεπίδραση της γνωστής πρωτεΐνης-ακίδας του ιού με τον υποδοχέα ACE2 [3]. Ο ACE2 είναι το ένζυμο που βρίσκεται στη μεμβράνη των κυττάρων μας και όπου ο κορωνοϊός πάει να “προσδεθεί” ώστε να τα μολύνει.

Ο κουρκουμάς είναι επίσης ένα βότανο-σύμμαχος του οργανισμού μας. Η κουρκουμίνη λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα αφού έχει τη δυνατότητα να εμποδίσει τον κορωνοϊό να μολύνει ανθρώπινα κύτταρα, να δυσκολέψει τον πολλαπλασιασμό του στα μολυσμένα και να προλάβει παράλληλα την οξεία αντίδραση του ανοσοποιητικού [4]. Μπορούμε με ευκολία να καταναλώσουμε περίπου 2 κουταλιές του γλυκού κουρκουμά σε καθημερινή βάση, αναλόγως τις συνήθειές μας, είτε σε ρόφημα είτε σε φαγητό.

Ανάλογη αντιική δράση έχουν έλαια όπως όπως το ριγανέλαιο [5], χάρη στις ιδιότητες που παρουσιάζει η καρβακρόλη την οποία περιέχει. Μπορούμε να το πάρουμε σε ποσότητες περίπου 1 κουτ. γλυκού καθημερινά, σκέτο ή διαλυμένο στο φαγητό μας.

Αν οι παραπάνω ποσότητες δεν μας εξυπηρετούν στις καθημερινές μας διατροφικές συνήθειες, μπορούμε να βρούμε αντίστοιχα συμπληρώματα σε μορφή κάψουλας ή άλλη μορφή (turmeric, wild oregano oil).

Ακόμη ένα φυσικό προϊόν που συνδέεται με την παρεμπόδιση της αντιγραφής του ιού είναι το πράσινο τσάι. Προκειμένου να πολλαπλασιαστεί ο κορωνοϊός χρειάζεται τη δράση ενός ενζύμου (3CL πρωτεάση), το οποίο διευκολύνει τη συγκρότηση πρωτεϊνών απαραίτητων για τη δημιουργία νέου ιικού γενετικού υλικού μέσα στο μολυσμένο ανθρώπινο κύτταρο. Ουσίες όπως η  επιγαλλοκατεχίνη (EGCG) αναστέλλουν το ένζυμο αυτό [6], δυσκολεύοντας τον πολλαπλασιασμό του κορωνοϊού. Η EGCG περιέχεται στο πράσινο τσάι και στο εκχύλισμα γλυκόριζας. Αντίστοιχη δράση έχει και η λουτεολίνη  [7] που περιέχεται στο πυρηνέλαιο από ελαιόδεντρο.

Συμπληρώματα και βιταμίνες για την COVID-19

Από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες της πανδημίας, η αγωγή που ακολουθήθηκε στα νοσοκομεία από την Κίνα ως την Ιταλία και τις ΗΠΑ περιελάμβανε “κλασικά” συμπληρώματα. Ομάδα επιστημόνων της Ιατρικής Σχολής του Johns Hopkins University κατέγραψε ήδη από το 2020 τα συμπληρώματα και τις ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν για την αντιμετώπιση της λοίμωξης Covid-19: βιταμίνη C, D, κουρκουμίνη, πράσινο τσάι, μελατονίνη, κουερσετίνη, ρεσβερατρόλη, ψευδάργυρος. Για ορισμένα από αυτά, τα οφέλη έχουν καταδειχθεί και σε κλινικές μελέτες και στην πράξη κατά την αγωγή ασθενών με COVID-19.

Η βιταμίνη C έδειξε θετικά αποτελέσματα τόσο σε ασθενείς μέτριας νόσησης όσο και σε άτομα με οξεία πνευμονία, με μεγάλες δόσεις που ξεπερνούν συνήθως τα 2000mg ημερησίως και φτάνουν ως και τα 12000 σε ενδοφλέβια μορφή.

Η βιταμίνη D βοηθά στην καλύτερη απόκριση του ανοσοποιητικού και ευνοεί τη δράση αντιμικροβιακών πεπτιδίων ενάντια σε παθογόνα, συμπεριλαμβανομένου και του κορωνοϊού. Δεν είναι τυχαίο ότι η έλλειψη βιταμίνης D, που παρατηρείται ιδίως στην κεντρική και νότια Ευρώπη, θεωρείται πολύ σημαντικός παράγοντας βαριάς νόσησης [8]. Είναι ενδεικτικό ότι το επίσημο βρετανικό Σύστημα Υγείας (NHS), την πρώτη περίοδο της πανδημίας προσέφερε δωρεάν βιταμίνη D στις ευάλωτες ομάδες. 

Με τουλάχιστον 4 διαφορετικούς τρόπους λειτουργεί κατά της ιικής λοίμωξης και ο ψευδάργυρος, ο οποίος έχει αντιοξειδωτική δράση, δυσκολεύει την είσοδο στα κύτταρα και την αναπαραγωγή των ιικών κυττάρων, ενώ ευνοεί την επιβίωση και δράση των μακροφάγων και άλλων κυττάρων του ανοσοποιητικού [9].

Ενδεικτικό σχήμα για προφύλαξη/πρόληψη από την πλήρη μόλυνση ή και νόσηση:

• μια δοσολογία της τάξης των 1000mg βιταμίνης C
• 15 mg ψευδαργύρου,
• 2000ΙU βιταμίνης D3
• και κάποιο σκεύασμα με αντιοξειδωτικά όπως για παράδειγμα αστράγαλο [10], σκόρδο, ΝΑC, αλλά στη μισή από τη συνιστώμενη δόση.

Ενδεικτικό σχήμα για να αντιμετωπίσουμε την έντονη φλεγμονώδη απόκριση:

Σε περίπτωση νόσησης οι δόσεις των ίδιων συμπληρωμάτων που αναφέραμε στην προφύλαξη μπορούν να αυξηθούν:

• βιταμίνη C έως 3000mg ημερησίως,
• βιταμίνη D έως 4000ΙU ημερησίως [11],
• το σκεύασμα με τα αντιοξειδωτικά στην κανονική συνιστώμενη δοσολογία (συνήθως είναι 2 κάψουλες),
• ψευδάργυρος μέχρι 75mg ημερησίως
• και μπορεί επιπλέον να προστεθεί κουερσετίνη από 200 ως 800mg ημερησίως αναλόγως με την ένταση των συμπτωμάτων.

Αν τα συμπτώματα στο αναπνευστικό είναι αρκετά έντονα μπορούμε να αυξήσουμε το σκεύασμα με τα αντιοξειδωτικά σε διπλή από τη συνιστώμενη δόση για 5 μέρες και την κουερσετίνη αντιστοίχως όχι πάνω από 800mg ημερησίως. Αν έχουμε έντονη παραγωγή φλεγμάτων μπορούμε να τη διαχειριστούμε με 600mg NAC ημερησίως.

• Άτομα με έλλειψη του ενζύμου G6PD (συνήθως τα άτομα που την έχουν το γνωρίζουν) καλό είναι να μην ξεπεράσουν τη δόση των 1000mg βιταμίνης C για διάστημα άνω των 3 μηνών και να αυξήσουν περισσότερο τη δόση της βιταμίνης D και του ψευδαργύρου (για παράδειγμα σε 6000ΙU και 75mg αντίστοιχα). Τα άτομα αυτά θα πρέπει επίσης να αποφύγουν σκευάσματα που περιλαμβάνουν πράσινο τσάι και η δόση της κουερσετίνης να μην ξεπεράσει τα 400mg ημερησίως.
• Άτομα ανοσοκατεσταλμένα καλό είναι στην περίπτωση νόσησης να αυξήσουν τη δόση της κουερσετίνης μέχρι 1000mg ημερησίως και τη βιταμίνη D μέχρι 10.000ΙU ημερησίως.

Τέλος, θα πρέπει, στο πλαίσιο κάθε δεοντολογίας, να σημειώσουμε ότι οποιοδήποτε από τα παραπάνω σκευάσματα και σχήματα να έχουν τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντα ιατρού μας. Έτσι κι αλλιώς ο ίδιος θα μας ζητήσει, εφόσον νοσούμε, να παρακολουθούμε τα επίπεδα οξυγόνου και τον πυρετό ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Αν το οξυγόνο είναι κάτω από 93% κορεσμό χρειάζεται προσοχή, ενώ αν πέσει κάτω από 90% η επίσκεψη στο νοσοκομείο κρίνεται αναγκαία. Προσοχή και παρακολούθηση, προφανώς, χρειάζεται και στην περίπτωση που έχουμε σταθερό πυρετό για πάνω από μια εβδομάδα.

Μάθε πώς μπορείς να ενισχύσεις τον οργανισμό σου

Με τη μέθοδο του βιοενεργειακού ελέγχου:

• μπορούμε να έχουμε μια ολιστική εικόνα για την αμυντική ισχύ του οργανισμού μας,

• μπορούμε να ενισχύσουμε με φυσικό τρόπο τους ανοσοποιητικούς μηχανισμούς μας.

Μάθε όσα δεν γνώριζες για το σώμα σου. Βρες φυσικές λύσεις που συμβάλλουν στην πρόληψη από μολύνσεις ιών, μικροβίων και άλλων παθογόνων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

[1] Di Pierro, F., Iqtadar, S., Khan, A., Ullah Mumtaz, S., Masud Chaudhry, M., Bertuccioli, A., Derosa, G., Maffioli, P., Togni, S., Riva, A., Allegrini, P., & Khan, S. (2021). Potential Clinical Benefits of Quercetin in the Early Stage of COVID-19: Results of a Second, Pilot, Randomized, Controlled and Open-Label Clinical Trial. International journal of general medicine, 14, 2807–2816. https://doi.org/10.2147/IJGM.S318949

[2] Di Pierro, F., Derosa, G., Maffioli, P., Bertuccioli, A., Togni, S., Riva, A., Allegrini, P., Khan, A., Khan, S., Khan, B. A., Altaf, N., Zahid, M., Ujjan, I. D., Nigar, R., Khushk, M. I., Phulpoto, M., Lail, A., Devrajani, B. R., & Ahmed, S. (2021). Possible Therapeutic Effects of Adjuvant Quercetin Supplementation Against Early-Stage COVID-19 Infection: A Prospective, Randomized, Controlled, and Open-Label Study. International journal of general medicine, 14, 2359–2366. https://doi.org/10.2147/IJGM.S318720

[3] Ho, T. Y., Wu, S. L., Chen, J. C., Li, C. C., & Hsiang, C. Y. (2007). Emodin blocks the SARS coronavirus spike protein and angiotensin-converting enzyme 2 interaction. Antiviral research, 74(2), 92–101. https://doi.org/10.1016/j.antiviral.2006.04.014

[4] Rajesh K. Thimmulappa, Kiran Kumar Mudnakudu-Nagaraju, Chandan Shivamallu, K.J.Thirumalai Subramaniam, Arun Radhakrishnan, Suresh Bhojraj, Gowthamarajan Kuppusamy, Antiviral and immunomodulatory activity of curcumin: A case for prophylactic therapy for COVID-19, Heliyon, Volume 7, Issue 2, 2021, e06350, ISSN 2405-8440, https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e06350.

[5] Javed, H., Meeran, M., Jha, N., & Ojha, S. (2021). Carvacrol, a Plant Metabolite Targeting Viral Protease (Mpro) and ACE2 in Host Cells Can Be a Possible Candidate for COVID-19. Frontiers In Plant Science, 11. doi: 10.3389/fpls.2020.601335

[6] Jang, M., Park, R., Park, Y. I., Cha, Y. E., Yamamoto, A., Lee, J. I., & Park, J. (2021). EGCG, a green tea polyphenol, inhibits human coronavirus replication in vitro. Biochemical and biophysical research communications, 547, 23–28. https://doi.org/10.1016/j.bbrc.2021.02.016

[7] Shawan, M., Halder, S. K., & Hasan, M. A. (2021). Luteolin and abyssinone II as potential inhibitors of SARS-CoV-2: an in silico molecular modeling approach in battling the COVID-19 outbreak. Bulletin of the National Research Centre, 45(1), 27. https://doi.org/10.1186/s42269-020-00479-6

[8] Munshi, R., Hussein, M., Toraih, E., Elshazli, R., Jardak, C., & Sultana, N. et al. (2020). Vitamin D insufficiency as a potential culprit in critical COVID‐19 patients. Journal Of Medical Virology, 93(2), 733-740. doi: 10.1002/jmv.26360

[9] Pal, A., Squitti, R., Picozza, M. et al. Zinc and COVID-19: Basis of Current Clinical Trials. Biol Trace Elem Res 199, 2882–2892 (2021). https://doi.org/10.1007/s12011-020-02437-9

[10] Adhikari, B., Marasini, B., Rayamajhee, B., Bhattarai, B., Lamichhane, G., & Khadayat, K. et al. (2020). Potential roles of medicinal plants for the treatment of viral diseases focusing on COVID ‐19: A review. Phytotherapy Research, 35(3), 1298-1312. doi: 10.1002/ptr.6893

[11] Simonson W. (2020). Vitamin D dosing considerations in COVID-19. Geriatric nursing (New York, N.Y.), 41(5), 648–649. https://doi.org/10.1016/j.gerinurse.2020.08.011

—