Εναλλακτικές θεραπείες για ζώα. Γίνεται;
Η λέξη “κατοικίδιο” είναι πια μάλλον ξεπερασμένη. Δεν πρόκειται για ένα ζώο που απλώς κατοικεί μαζί μας, αλλά για μέλος της οικογένειάς μας. Για πολλούς ανθρώπους είναι ο καλύτερος φίλος, το πιο κοντινό τους “πρόσωπο”.
Ως οικογένειά μας λοιπόν, το ζωάκι μας αξίζει την καλύτερη δυνατή φροντίδα, για να έχει υγεία και ποιότητα ζωής. Ευτυχώς, η σύγχρονη κτηνιατρική και η επιστήμη των ζωοτροφών έχουν κάνει άλματα εξέλιξης, με αποτέλεσμα τα αγαπημένα μας τετράποδα να ζουν περισσότερο. Δεν παύουν όμως να αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα, που προκύπτουν από διάφορους παράγοντες, όπως η διατροφή τους, το περιβάλλον, η γενετική προδιάθεση, το γήρας κ.ά.
Εδώ και αρκετά χρόνια, δεν είναι λίγοι εκείνοι οι ιδιοκτήτες που εντάσσουν στη φροντίδα του ζώου τους και κάποια εναλλακτική θεραπεία. Μάλιστα, αμερικανική έρευνα έχει δείξει ότι 6 στους 10 ιδιοκτήτες που το κατοικίδιό τους νόσησε, έχουν δοκιμάσει εναλλακτικές θεραπείες έστω μία φορά (1).
Ένας αποδεκτός ορισμός για τις εναλλακτικές θεραπείες σε ζώα τις περιγράφει ως “μεθόδους θεραπείας που δεν περιλαμβάνονται στην παραδοσιακή κτηνιατρική όπως είναι αποδεκτές και εξασκούνται στα προγράμματα των κτηνιατρικών σχολών, είναι δηλαδή εναλλακτικές στην ιατρική των σχολών” (2).
Θα ‘λεγε κανείς ότι αρκετοί άνθρωποι διστάζουν ή δεν μπαίνουν στη διαδικασία να αποταθούν στις εναλλακτικές θεραπείες για τον εαυτό τους, πόσο μάλλον για το κατοικίδιό τους. Κι όμως, στην πραγματικότητα οι εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες για ζώα δεν είναι κάτι καινούριο. Υπάρχουν εδώ και δεκαετίες και συνεχώς εμπλουτίζονται και εξελίσσονται, είτε από επαγγελματίες που ασχολούνται με τη συμπεριφορά των ζώων είτε από κτηνιάτρους, τόσο στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη.
Για παράδειγμα, ο Κτηνιατρικός Σύλλογος της Αυστρίας ενθαρρύνει τη χρήση εναλλακτικών θεραπειών από τους κτηνιάτρους, μεταξύ αυτών την ομοιοπαθητική, το βελονισμό, την παραδοσιακή κινεζική ιατρική, την οστεοπαθητική κ.ά.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 η ζήτηση για εναλλακτικές θεραπείες σε ζώα βαίνει αυξανόμενη (3), ενώ τα κύρια προβλήματα που επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν οι ιδιοκτήτες αφορούν σε χρόνιες παθήσεις, αλλεργίες, αρθρίτιδες, προβλήματα με την πέψη και την απέκκριση, προβλήματα στις αρθρώσεις και προβλήματα για τα οποία η κλασική κτηνιατρική έχει κατά κύριο λόγο να προσφέρει κυρίως συμπτωματική θεραπεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι και ιδιοκτήτες παραγωγικών ζώων που ανήκουν στον κλάδο της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, προτιμούν φυσικές ουσίες και φυσικές μεθόδους, όπως ορίζουν διεθνείς και ευρωπαϊκοί κανονισμοί από τη δεκαετία του ‘90 (4).
Όπως και στην περίπτωση των ανθρώπων, οι εναλλακτικές θεραπείες για τα ζώα περιλαμβάνουν ένα μεγάλο εύρος πρακτικών, από την ομοιοπαθητική και το βελονισμό ως τη βοτανοθεραπεία και το βιοσυντονισμό. Ας δούμε ποιες είναι οι πιο διαδεδομένες.
Βελονισμός για ζώα
Η αρχαία αυτή κινεζική μέθοδος θεραπείας εφαρμόζεται είτε παραδοσιακά είτε σε σύγχρονες εκδοχές της σε πολλές χώρες της Δύσης. Άλλωστε ο βελονισμός θεωρείται ιατρική πράξη. Ως εναλλακτική θεραπεία, έχει δοκιμαστεί περισσότερο από όλες στην κτηνιατρική και περιλαμβάνεται και σε κτηνιατρικές σχολές. Έχει εφαρμοστεί για παράδειγμα στην κορυφαία σχολή κτηνιατρικής στον κόσμο, το Royal Veterinary College University of London, στην επίσης διεθνούς εμβέλειας κτηνιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Davis, αλλά και το Κτηνιατρικό Κέντρο Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Σίδνεϋ.
Έχει αρκετές εφαρμογές, και μάλιστα υπάρχουν έρευνες που δείχνουν την αποτελεσματικότητα του βελονισμού ως προς τη διαχείριση πόνου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε ζώα (σκύλους) με νευρολογικές, μυοσκελετικές και αυτοάνοσες παθήσεις (5, 6).
Η τεχνική του βελονισμού αφορά, όπως και στους ανθρώπους, στη διέγερση των νεύρων, τη βελτίωση της κυκλοφορίας, την ανακούφιση των μυών και τη ρύθμιση της όρεξης. Μιλώντας στο WebMD, η κτηνίατρος και πιστοποιημένη βελονίστρια Άντρεα Λόνεϊ, σημειώνει ότι χρησιμοποιεί το βελονισμό «για να ελέγχει τον πόνο στα ζώα, ιδίως αν σχετίζονται με αρθρίτιδες».
Ο βελονισμός συστήνεται, μάλιστα, από την αμερικανική Εταιρεία Νοσοκομείων Ζώων (AAHA) και την αμερικανική Εταιρεία Ιατρών Αιλουροειδών (AAFP), οι οποίες προτείνουν τη συστηματική ένταξή του στα προγράμματα ανακούφισης πόνου για τα κατοικίδια.
Φυτοθεραπεία για ζώα
Μια επίσης πολύ παλιά μέθοδος εναλλακτικής θεραπείας για ζώα είναι η φυτοθεραπεία, δηλαδή η χρήση φυσικών προϊόντων και ουσιών, όπως βότανα. Όπως είναι γνωστό, αρκετά βότανα αποτέλεσαν (και αποτελούν) την αρχική πηγή πολλών φαρμακευτικών ουσιών, πριν η φαρμακευτική βιομηχανία προχωρήσει στη φθηνή παραγωγή συνθετικών φαρμάκων.
Τα εκχυλίσματα βοτάνων έχει δειχθεί πως έχουν, υπό προϋποθέσεις, ευεργετικές ιδιότητες: αντιφλεγμονώδεις, αντιπυρετικές, αλλά και καταπραϋντικές. Συνδυαστικά, υπό την καθοδήγηση του ειδικού στη βοτανοθεραπεία, ο οργανισμός μπορεί να ωφεληθεί από τη συνέργεια των ουσιών που περιέχονται στα βότανα που θα καταναλώσει. Πάντως, η κατανάλωση βοτάνων στα κατοικίδια ζώα απαιτεί προσοχή και γνώση, καθώς, ανάλογα με το είδος του ζώου, υπάρχουν φυτά τα οποία δεν μπορεί να καταναλώσει, ενώ η επίδραση ενός βοτάνου στο ένα είδος μπορεί να είναι διαφορετική σε ένα άλλο.
Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά φυσικά σκευάσματα, και σε διάφορες μορφές, όπως αλοιφές, έλαια, αποξηραμένα φύλλα, φυσικά συμπληρώματα διατροφής κ.λπ. Πολύ συχνά, τα συμπληρώματα που βρίσκουμε στο φαρμακείο για δική μας χρήση είναι κατάλληλα και για τα ζώα, αρκεί όμως να γνωρίζουμε την ποσότητα που πρέπει να καταναλώσει, σε ποια συγκέντρωση, σε ποια χρονική διάρκεια και προπαντός σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυνται.
Ομοιοπαθητική για ζώα
Η ομοιοπαθητική είναι μια από τις δημοφιλέστερες εναλλακτικές πρακτικές και προσεγγίζει κι αυτή τον οργανισμό -είτε ανθρώπου είτε ζώου- ολιστικά. Εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με τη χρήση χαμηλής συγκέντρωσης ουσιών στα ομοιοπαθητικά φάρμακα.
Αρκετές από τις κλινικές έρευνες που αφορούν σε ζώα δείχνουν πολλές περιπτώσεις επιτυχίας της ομοιοπαθητικής (για παράδειγμα, στην αντιμετώπιση E. Coli σε περιστέρια: 7).
Η χρήση εναλλακτικών μεθόδων που δεν βασίζονται σε φάρμακα έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να εφαρμοστούν σε ζώα που έχουν επιβαρυμένο σύστημα απέκκρισης. Για παράδειγμα, η κλινική καθηγήτρια L. Sypniewski, με ειδίκευση στα μικρά ζώα, αναφέρει στο BBC ότι ολοένα και περισσότεροι ιδιοκτήτες στρέφονται στο βελονισμό για το κατοικίδιό τους, προκειμένου να μπορέσουν σταδιακά να μειώσουν τις ποσότητες των φαρμάκων που παίρνουν.
Συνδυαστική, ολιστική προσέγγιση της υγείας των ζώων
Άλλες πρακτικές για τα ζώα είναι η φυσιοθεραπεία (κυρίως για μυοσκελετικά θέματα), η υδροθεραπεία, η αρωματοθεραπεία (κυρίως για αναπνευστικά και δερματικά). Επίσης,
- η φυσιοπαθητική, που συνδυάζει φυσικές, μη επεμβατικές μεθόδους για την πρόληψη και θεραπεία στα ζώα, φροντίζοντας τομείς από τη διατροφή ως τη φυσική άσκηση και την ψυχική κατάσταση.
- ο βιοσυντονισμός, ο οποίος εντάσσεται ολοένα και περισσότερο σε κλινικές ζώων στο εξωτερικό. Σε αυτές χρησιμοποιείται για να ανιχνεύσει με ενεργειακούς όρους ποια όργανα/συστήματα του οργανισμού αντιμετωπίζουν πρόβλημα, καθώς και τα αίτια του προβλήματος, από αλλεργίες και παρασιτικές μολύνσεις έως πεπτικά και αναπνευστικά.
Σήμερα, εναλλακτικές θεραπείες για ζώα περιλαμβάνονται στις υπηρεσίες υγείας καταξιωμένων κτηνιατρικών κλινικών ή νοσοκομείων ζώων, και εφαρμόζονται παράλληλα με τη “συμβατική” ιατρική. Τέτοιες κλινικές είναι για παράδειγμα η Yorkshire στο Κολοράντο των ΗΠΑ, η Vetenatura στη Σεβίλλη της Ισπανίας, το Animal Center της Νέας Υόρκης κ.ά.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, ανεξάρτητα από το πόσο πιστεύει κανείς στην αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών θεραπειών, δεν υπάρχει λόγος να μπαίνουμε σε δίλημμα μεταξύ αυτών και της κλασικής μεθόδου. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, μπορούν να τη συμπληρώσουν και να λειτουργήσουν παράλληλα, ακόμα και να ενισχύσουν την αγωγή της.
Όπως και στην περίπτωση των εναλλακτικών θεραπειών για την ανθρώπινη υγεία, η προσέγγιση είναι ολιστική, δηλαδή δεν εστιάζει σε ένα σύμπτωμα μόνο, αλλά συνολικά στην υγεία και την ευεξία των ζώων. Να εντοπίσουν προβλήματα που τα ίδια τα ζώα δεν μπορούν να μας “πουν’, να τα διαχειριστούν με φυσικό τρόπο, και εν τέλει να βοηθήσουν την ποιότητα ζωής τους.
ΠΗΓΕΣ:
1. Lana SE, Kogan LR, Crump KA, Graham JT, Robinson NG. The use of complementary and alternative therapies in dogs and cats with cancer. J Am Anim Hosp Assoc. 2006 Sep-Oct;42(5):361-5. doi: 10.5326/0420361. PMID: 16960039.
2. Løken T. Alternative therapy of animals–homeopathy and other alternative methods of therapy. Acta Vet Scand Suppl. 2001;95:47-50. PMID: 11995390.
3. Arlt S, Heuwieser W. Evidence-based complementary and alternative veterinary medicine–a contradiction in terms? Berl Munch Tierarztl Wochenschr. 2010 Sep-Oct;123(9-10):377-84. PMID: 21038809.
4. Βλ. Για παράδειγμα τον Κανονισμό 2092/91 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
5. Groppetti D, Pecile AM, Sacerdote P, et al. Effectiveness of electroacupuncture analgesia compared with opioid administration in a dog model: A pilot study. Br J Anaesth 2011;107(4):612-618.
6. Silva NEOF, Luna SPL, Joaquim JGF, et al. Effect of acupuncture on pain and quality of life in canine neurological and musculoskeletal diseases. Can Vet J 2017;58(9):941-951.
7. Camerlink I, Ellinger L, Bakker EJ, Lantinga EA. Homeopathy as replacement to antibiotics in the case of Escherichia coli diarrhoea in neonatal piglets. Homeopathy. 2010 Jan;99(1):57-62. doi: 10.1016/j.homp.2009.10.003. PMID: 20129177.
