Τι είναι αυτό που σου “ροκανίζει” την καθημερινότητα λίγο-λίγο
Πριν την Covid-19 κάτι σαν το συνάχι δεν μας απασχολούσε καν. Μήπως όμως πρέπει να δίνουμε λίγη περισσότερη προσοχή σε τέτοια μικροπροβλήματα;
*Απόδοση από το New Scientist 251/3353, 41-43
Πόσες φορές μέσα στο μήνα συνοφρυώνεσαι στιγμιαία εξαιτίας κάτι μικρού; Ένα πιάσιμο, μια ημικρανία, μια δερματίτιδα, μια ενόχληση στο στομάχι. Αν κάνεις το πείραμα, να καταγράψεις σ’ ένα “ημερολόγιο” πόνων όλα τα συμπτώματα που σε ταλαιπώρησαν σε διάστημα μερικών εβδομάδων, θα διαπιστώσεις ότι είναι αρκετά περισσότερα από όσα θα νόμιζες. Μάλιστα, αν προσθέσεις σε αυτά κάποιο χρόνιο πρόβλημα που μπορεί να σου δημιουργεί ενοχλήσεις, μήπως μαζεύονται πολλά;
Η αλήθεια είναι, ότι δεν υπάρχει επίσημος επιστημονικός ορισμός για τέτοια μικροσυμπτώματα, ενώ η ιατρική κατανόηση τέτοιων προβλημάτων είναι παραδόξως πολύ βασική. Και δεν θα έπρεπε, διότι τις περισσότερες φορές πρόκειται για προβλήματα για τα οποία οι γιατροί δεν κρίνουν ότι απαιτείται ιδιαίτερη ιατρική παρέμβαση. Είναι ενδεικτικό ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 25 εκατομμύρια άνθρωποι το χρόνο επισκέπτονται το γιατρό τους με κοινό κρυολόγημα.
Προφανώς, δεν αποκλείεται ένα μικρό ποσοστό μικροσυμπτωμάτων να αφορούν τελικά σε κάποια πάθηση όχι τόσο ήπια, ή μια πάθηση που τελικά θα μας κρατήσει στο κρεβάτι για λίγο, και δεν θα γλιτώσουμε την επίσκεψη στο γιατρό. Πέραν, όμως, αυτών των περιπτώσεων, ας μείνουμε στις πλείστες εκείνες μικροενοχλήσεις και πόνους που μας ταλαιπωρούν σχεδόν σε καθημερινή βάση: πονοκέφαλοι, βήχας, φτέρνισμα, πόνοι στην πλάτη, μελανιές, κοκκινίλες, καταρροή, δυσκοιλιότητα, καούρα, εξάντληση, και άλλα πολλά.
Πονοκέφαλος: ο συνήθης ενοχλητικός
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση The American Journal of Medicine το 2017, ο πονοκέφαλος είναι το πλέον κοινό σύμπτωμα και θεωρείται “μια καθολική ανθρώπινη εμπειρία”. Παρόλα αυτά, όπως αναφέρθηκε, σπάνια η ιατρική έχει να δώσει μια σαφή εξήγηση και κατανόηση της προέλευσης αυτών των πονοκεφάλων.
Η Διεθνής Εταιρεία για τον Πονοκέφαλο έχει καταρτίσει τη Διεθνή Ταξινόμηση Διαταραχών Κεφαλαλγίας (ICHD). Σε αυτήν περιλαμβάνονται περίπου 200 διαφορετικοί τύποι πονοκεφάλων! Πολλοί χαρακτηρίζονται ως κεφαλαλγίες τύπου τάσης (tension-type headaches) αν και η ένταση δεν θεωρείται ως αναγνωρισμένη αιτία. Επίσης, ο κατάλογος αυτός δεν περιέχει τις ημικρανίες ή πιο σοβαρούς τύπους κεφαλαλγίας, όπως η… Νευραλγία του Τριδύμου και η αθροιστική κεφαλαλγία.
Η συντριπτική πλειονότητα των πονοκεφάλων δεν έχουν γνωστή αιτία. Παρομοίως, η ICHD αναφέρει ότι πολλά πράγματα που νομίζουμε ότι τους προκαλούν, στην πραγματικότητα δεν το κάνουν, όπως το στρες, η αφυδάτωση, η κακή όραση, η υψηλή ατμοσφαιρική πίεση, ή το λεγόμενο πάγωμα του εγκεφάλου (brain freeze).
Αντίθετα, υπάρχουν περιπτώσεις, ομολογουμένως ατυχείς, όπου οι άνθρωποι έχουν πονοκέφαλο που συνδέεται με τη σεξουαλική δραστηριότητα. Παρόλα αυτά, είναι σπάνια περίπτωση και συναντάται κυρίως σε άνδρες.
Πολλές φορές όταν έχουμε πονοκέφαλο μπορεί να έχουμε την εντύπωση ότι πονά ο ίδιος ο εγκέφαλός μας. Αυτό δεν συμβαίνει βέβαια, γιατί ο εγκέφαλος δεν διαθέτει υποδοχείς πόνου. Πρόκειται για τους υποδοχείς που βρίσκονται στα αιμοφόρα αγγεία, τα νεύρα και τις μήνιγγες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο. Ή ακόμα και τους μύες του προσώπου και του λαιμού.
Τα παυσίπονα συνήθως είναι αρκετά αποτελεσματικά για τους καθημερινούς πονοκεφάλους, οι οποίοι πάντως κρατούν πολλούς ανθρώπους στο σπίτι και είναι υπεύθυνοι για μια χαμένη μέρα, εργάσιμη ή μη. Σύμφωνα με αμερικανικές έρευνες, περίπου το 8% των ανθρώπων έχουν λείψει από τη δουλειά (ή το σχολείο) εξαιτίας ενός πονοκέφαλου, ενώ οι μισοί ανέφεραν ότι είναι λιγότερο παραγωγικοί όταν πονά το κεφάλι τους. Ακόμα πιο δύσκολα είναι τα πράγματα για τον 1 στους 20 που υποφέρει από χρόνιους πονοκεφάλους. Να σημειώσουμε εδώ ότι για αυτά τα άτομα, η περίπτωση ο χρόνιος πονοκέφαλος να σχετιστεί με όγκο του εγκεφάλου είναι πάρα πολύ σπάνια.
Πόνοι στις αρθρώσεις
Δεν τα παρατηρούμε πάντα ή δεν δίνουμε ιδιαίτερη σημασία, αλλά αυτά είναι εκεί και “παρενοχλούν” από τα γόνατα ως τους ώμους μας, από τους αστραγάλους ως τους καρπούς. Πόνοι στις αρθρώσεις σημεία κουρασμένα ή ευάλωτα, σημεία όπου το ένα κόκαλο συναντά το άλλο. Οι πόνοι στις αρθρώσεις είναι πάρα μα πάρα πολύ συνηθισμένοι, και οφείλονται σε ό,τι μπορούμε να φανταστούμε.
Από κάτι απλό -και κοινό-: την καταπόνηση, ως κάτι πιο σύνθετο, όπως για παράδειγμα ουρικό οξύ.
Πόνοι στην πλάτη
Οι πόνοι στην πλάτη αποτελούν μια ακόμα πηγή ταλαιπωρίας και απώλειας παραγωγικού ή δημιουργικού χρόνου. Περίπου το 80% των περιπτώσεων χαρακτηρίζονται ως απροσδιορίστου αιτίας και δεν διερευνώνται περαιτέρω. Συχνά προκαλούνται από κάποιο μυοπεριτονιακό σημείο πυροδότησης – ο γνωστός μυικός “κόμπος” – μπροστά στο θώρακα που με κάποιο τρόπο αντανακλάται στην πλάτη. Αυτοί οι πόνοι σπάνια λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
Σύμφωνα με μια μελέτη, το 85% των ανθρώπων εμφανίζουν τέτοιο πόνο κάποια στιγμή στη ζωή τους. Επίσης ο πόνος είναι ενεργός, ανά πάσα μέρα, στους μισούς από αυτούς. Και πάλι όμως, οι γιατροί συχνά δεν τους δίνουν βαρύτητα όταν ερευνούν τον ανεξήγητο πόνο.
Τα μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης συνήθως αφορούν σε μυικές κράμπες που προκαλούνται όταν μικρά κομμάτια μυικού ιστού αρχίζουν να έχουν -συχνούς- σπασμούς, λόγω καταπόνησης και φθοράς. Δίνουν την αίσθηση μικρών κόμπων κάτω από το δέρμα, οι οποίοι πονάνε αν τους αγγίξεις αλλά “λύνονται” με λίγη μάλαξη.
Αυτό έχει δώσει τροφή στη λανθασμένη άποψη ότι πρόκειται για κρυστάλλους λακτικού οξέος. Το μασάζ λειτουργεί χαλαρώνοντας τις μυικές ίνες που έχουν “δεθεί” μεταξύ τους και έτσι απομακρύνεται ο πόνος. Η ανακούφιση μπορεί είναι πραγματικά μεγάλη, και αρκετά μακριά από το σημείο που βρισκόταν ο κόμπος.
Πόσο “καλά” είμαστε τελικά;
Η αλήθεια είναι ότι η πλειονότητα των προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζουμε είναι απλά, και γενικά ο οργανισμός μας καταφέρνει να τα αντιμετωπίσει μόνος του, αργά ή γρήγορα. Παρόλα αυτά, αν το καλοσκεφτούμε, η συνολική επιβάρυνσή τους πάνω μας είναι διόλου ασήμαντη βάσανος. Μας “ροκανίζουν” την ποιότητα ζωής, μας στερούν από το χρόνο μας και τις στιγμές που θέλουμε να κάνουμε κάτι που μας αρέσει, μας δυσκολεύουν στη δουλειά ή/και στις υποχρεώσεις μας.
Φυσικά, όταν κάποιος νιώθει ότι πρέπει να επισκεφθεί το γιατρό του, πρέπει να το κάνει. Ωστόσο, αν μπορούσαμε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για την προέλευση των καθημερινών μικροενοχλήσεων και να τις διακρίνουμε από τα πιο ανησυχητικά συμπτώματα, θα κάναμε τη ζωή μας πιο εύκολη και ξέγνοιαστη. Κι αυτό είναι ένα αρκετά σημαντικό κίνητρο για να αρχίσουμε σιγά-σιγά, χωρίς άγχος, να προσπαθούμε να απαλλαχθούμε από τα καθημερινά μικροπροβλήματα. Να τα προλάβουμε, να τα εμποδίσουμε και, πολύ απλά, να καρπωθούμε το κέρδος από το αισθανόμαστε πραγματικά καλά, κάθε μέρα.
