Εντερικό Μικροβίωμα: Το “εργαστήρι” που δεν φαντάζεσαι πόσο σε επηρεάζει

Εντερικό Μικροβίωμα: Το “εργαστήρι” που δεν φαντάζεσαι πόσο σε επηρεάζει

Στα βάθη του πεπτικού μας συστήματος, ένας ολόκληρος μικροσκοπικός κόσμος αναπτύσσεται και επηρεάζει κάθε πτυχή της υγείας μας. Το εντερικό μικροβίωμα, ένα οικοσύστημα τρισεκατομμυρίων μικροοργανισμών που κατοικούν στο έντερό μας, είναι ένας από τους κορυφαίους παράγοντες που επιδρούν στην υγεία και την ευεξία μας. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι επιστημονικές εξελίξεις δείχνουν συνεχώς νέες συνδέσεις μεταξύ του μικροβιώματος και διαφόρων πτυχών της υγείας μας, από την πέψη και το ανοσοποιητικό σύστημα μέχρι τη διάθεση και τη νοητική μας λειτουργία.

Τι Είναι το Εντερικό Μικροβίωμα;

Το εντερικό μικροβίωμα αποτελείται από περίπου 38 τρισεκατομμύρια βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων ιών, μυκήτων και παρασίτων. Αυτοί οι μικροσκοπικοί “συγκάτοικοί μας” είναι περισσότεροι από τα ίδια τα ανθρώπινα κύτταρα του σώματός μας (περίπου 30 τρισεκατομμύρια) και συλλογικά ζυγίζουν γύρω στα 200 γραμμάρια. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι φέρουν έναν τεράστιο γενετικό θησαυρό: το συλλογικό γονιδίωμα του μικροβιώματος περιέχει περίπου 3 εκατομμύρια γονίδια – 150 φορές περισσότερα από το ανθρώπινο γονιδίωμα!

Το μικροβίωμα είναι τόσο ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του οργανισμού μας που συχνά αναφέρεται ως “υποστηρικτικό όργανο” του σώματος και έχει αποκτήσει το προσωνύμιο “δεύτερος εγκέφαλος” λόγω των περισσότερων από 100 εκατομμυρίων νευρώνων που βρίσκονται στο έντερο και επικοινωνούν με τον εγκέφαλό μας. Μάλιστα, στο έντερο βρίσκονται πολύ περισσότεροι υποδοχείς νευροδιαβιβαστών από ό,τι στον εγκέφαλό μας. Και αυτό ακριβώς εξηγεί για ποιο λόγο γαστρεντερολογικές διαταραχές που παραμένουν ανεξέλεγκτες μπορεί να οδηγήσουν σε νευροψυχιατρικά νοσήματα!

Γιατί το Μικροβίωμα Είναι Τόσο Σημαντικό;

Το εντερικό μικροβίωμα επιτελεί πολυάριθμες ζωτικές λειτουργίες:

• Πέψη και θρέψη: Διασπά φυτικές ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες που δεν μπορούμε να χωνέψουμε μόνοι μας, παράγοντας λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας (SCFAs) που τρέφουν τα κύτταρα του εντέρου και μειώνουν τη φλεγμονή.
• Σύνθεση βιταμινών: Παράγει απαραίτητες βιταμίνες, όπως βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη Κ.
• Εκπαίδευση του ανοσοποιητικού: Βοηθά στην ωρίμανση και ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος, προστατεύοντας από παθογόνα και αποτρέποντας αυτοάνοσες αντιδράσεις.
• Επικοινωνία με τον εγκέφαλο: Μέσω του άξονα εντέρου-εγκεφάλου, επηρεάζει την παραγωγή νευροδιαβιβαστών και σηματοδοτικών μορίων που επιδρούν στη διάθεση και τη συμπεριφορά μας.

Πεπτική Υγεία και Διαταραχές

Το υγιές μικροβίωμα είναι απαραίτητο για την ομαλή πέψη. Όταν διαταράσσεται η ισορροπία των μικροβίων (δυσβίωση), μπορεί να εμφανιστούν διάφορα προβλήματα:

• Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS) και Φούσκωμα: Περίπου 30-60% των ασθενών με IBS έχουν μικροβιακή υπερανάπτυξη στο λεπτό έντερο (SIBO), που προκαλεί φούσκωμα, αέρια, πόνο και διάρροια. Η αποκατάσταση της μικροβιακής ισορροπίας μπορεί να ανακουφίσει σημαντικά αυτά τα συμπτώματα. Από την άλλη, SIBO που παραμένει για χρόνια μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε ψυχωτικά επεισόδια.
  
• Φλεγμονώδης Νόσος του Εντέρου (IBD): Άτομα με νόσο του Crohn ή ελκώδη κολίτιδα συχνά εμφανίζουν διαταραγμένο μικροβίωμα με χαμηλότερη ποικιλομορφία και απώλεια ωφέλιμων βακτηρίων. Η φλεγμονή στην νόσο Crohn μπορεί να επηρεάζει όλο το μήκος του εντέρου ενώ στην ελκώδη κολίτιδα μόνο το παχύ έντερο. Η καταστροφή του ιστού του εντέρου οδηγεί σε βλεννώδεις εκκρίσεις και αιμορραγία που δυσχεραίνουν σημαντικά την καθημερινότητα των ασθενών.

• Επηρεασμός της χλωρίδας του ουροποιητικού συστήματος: Δεν είναι σπάνιο μετά από κάποια λοίμωξη του στο γαστρεντερικού συστήματος να επηρεάζεται σημαντικά η αναλογία των ωφέλιμων βακτηρίων και μυκήτων και να παρουσιάζονται εμμένουσες ουρολοιμώξεις ή κολπίτιδες ή προστατίτιδες

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η αποκατάσταση της εντερικής χλωρίδας έχει 3 στάδια: 

1. αποτοξίνωση, 
2. θρέψη, 
3. αποκατάσταση του τοιχώματος του εντέρου. 

Αυτό σημαίνει ότι για τη διατήρηση της καλής υγείας του εντέρου θα πρέπει σε τακτά διαστήματα να κάνουμε και τα τρία ή με την καθοδήγηση κάποιου ειδικού να αποκαθιστούμε τη λειτουργία του σταδίου στο οποίο βρισκόμαστε. 

• Για την αποτοξίνωση θα χρειαστούμε αδρανή υλικά όπως ο ζεόλιθος ή ο μπετονίτης που προσροφούν βαρέα μέταλλα, 
• Για τη θρέψη χρειάζεται κατάλληλος συνδυασμός προβιοτικών και 
• Για την αποκατάσταση του τοιχώματος θέλουμε λιπαρά μεσαίας αλυσίδας και φυτικές ίνες.
  

Αντιμετωπίζεις προβλήματα όπως φούσκωμα, δυσπεψία ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;

Μάθε τι συμβαίνει με το μικροβίωμα του εντέρου σου και τι μπορείς να κάνεις, με ένα ραντεβού στο 211 1824 591.

Έντερο και Μεταβολική Υγεία

Το μικροβίωμα επηρεάζει σημαντικά το μεταβολισμό μας και σχετίζεται με διάφορες μεταβολικές διαταραχές:

• Παχυσαρκία: Το εντερικό μικροβίωμα παχύσαρκων ατόμων διαφέρει από αυτό των λεπτών ατόμων. Σε μια κλασική μελέτη, ποντίκια που έλαβαν μικρόβια από παχύσαρκο δίδυμο απέκτησαν 47% περισσότερο σωματικό λίπος σε δύο εβδομάδες σε σύγκριση με αυτά που έλαβαν μικρόβια από το λεπτό δίδυμο.
  
• Διαβήτης τύπου 2: Άτομα με διαβήτη τύπου 2 συχνά έχουν λιγότερο ποικίλο μικροβίωμα και διαφορετικά επικρατούντα είδη σε σύγκριση με μη διαβητικούς. Ορισμένοι μικροβιακοί μεταβολίτες μπορούν να προάγουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ άλλοι τη βελτιώνουν.
  
• Καρδιαγγειακή υγεία: Τα εντερικά βακτήρια παράγουν ουσίες όπως το TMAO από συστατικά του κόκκινου κρέατος και των αυγών, που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο αρτηριοσκλήρωσης και καρδιακών παθήσεων όταν εμφανίζονται ελλείψεις σε βιταμίνες Β6, Β9, Β12 και κυστεΐνη.
  

Ανοσοποιητικό Σύστημα και Αλλεργίες: η σχέση με το μικροβίωμα

Το μικροβίωμα λειτουργεί ως “εκπαιδευτήριο” του ανοσοποιητικού συστήματος. Από τη βρεφική ηλικία, τα εντερικά μικρόβια διεγείρουν τα ανοσοκύτταρα να ωριμάσουν και να μάθουν να διακρίνουν το “φίλο” από τον “εχθρό”:

• Αλλεργίες και άσθμα: Παιδιά που αναπτύσσουν αλλεργικές παθήσεις συχνά είχαν λιγότερο ποικίλο εντερικό μικροβίωμα ως βρέφη. Το “τροποποιημένο” βρεφικό μικροβίωμα προηγείται της εμφάνισης τροφικών αλλεργιών.
  
• Αυτοάνοσα νοσήματα: Ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, ερυθηματώδη λύκο, πολλαπλή σκλήρυνση και διαβήτη τύπου 1 εμφανίζουν συχνά διαφορετικά προφίλ μικροβιώματος από τα υγιή άτομα.
  

Κι όμως, το έντερο επηρεάζει τη διάθεση

Μια από τις πιο συναρπαστικές περιοχές της έρευνας για το μικροβίωμα είναι η σύνδεση εντέρου-εγκεφάλου:

• Ψυχική υγεία: Ασθενείς με κατάθλιψη έχουν διαφορετικά προφίλ εντερικών βακτηρίων από μη καταθλιπτικά άτομα. Η μεταφορά εντερικών μικροβίων από καταθλιπτικούς ανθρώπους σε ποντίκια προκάλεσε συμπεριφορά παρόμοια με κατάθλιψη στα ζώα.
  
• Ψυχοβιοτικά: Ορισμένα στελέχη προβιοτικών (τα λεγόμενα “ψυχοβιοτικά”, Lactobacillus plantarum, Bifidobacterium longum, Bacillus coagulans) έχουν δείξει μέτριες αγχολυτικές ή αντικαταθλιπτικές επιδράσεις σε μικρές δοκιμές.
  
• Στρες και συμπεριφορά: Το χρόνιο στρες μπορεί να αλλάξει το εντερικό μικροβίωμα. Αντίστροφα, τα ποντίκια που έλαβαν προβιοτικά (όπως Lactobacillus rhamnosus) είχαν μειωμένα επίπεδα ορμονών στρες και αγχώδεις συμπεριφορές. Πολλές συμπεριφορικές διαταραχές όπως νευρώσεις ή ακόμη και περιστατικά στο φάσμα του αυτισμού μπορούν να αλλάξουν εφόσον αλλάξει το εντερικό μικροβίωμα.
  

Τι άλλαξε την τελευταία 10ετία

Οι γνώσεις μας για το εντερικό μικροβίωμα έχουν αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία 8-10 χρόνια, ανατρέποντας ορισμένες παλαιότερες πεποιθήσεις:

• Ο μύθος του “10:1”: Παλαιότερα πιστευόταν ότι τα βακτήρια στο σώμα μας υπερτερούν των ανθρώπινων κυττάρων κατά δέκα προς ένα. Αυτό δεν ισχύει. Ενημερωμένη έρευνα του 2016 αναθεώρησε την αναλογία σε περίπου 1:1.
  
• Όχι και τόσο στείρα μήτρα: Μια δεκαετία πριν, η επικρατούσα άποψη ήταν ότι τα μωρά γεννιούνται στείρα. Πρόσφατα στοιχεία αμφισβητούν αυτό το δόγμα, υποδεικνύοντας ότι το έμβρυο μπορεί να εκτίθεται σε κάποια μικρόβια ή μικροβιακά προϊόντα πριν από τη γέννηση.
  
• Προβιοτικά: Από πανάκεια σε ακρίβεια: Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, τα προβιοτικά διαφημίζονταν ως καθολικά ευεργετικά για την υγεία του εντέρου. Ωστόσο, αυστηρές μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν σκιαγραφήσει μια πιο περίπλοκη εικόνα. Η επιστημονική συναίνεση τώρα είναι ότι οι επιδράσεις των προβιοτικών είναι ειδικές για κάθε στέλεχος και ασθένεια.
  

Υγιές μικροβίωμα σημαίνει ευεξία

Με την έκρηξη της έρευνας για το μικροβίωμα, οι κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία της υγείας του εντέρου έχουν εξελιχθεί. Μια δεκαετία πριν, η συμβουλή “πάρτε ένα προβιοτικό και φάτε γιαούρτι” ήταν ό,τι πιο συνηθισμένο. Τώρα, μαθαίνουμε να δίνουμε έμφαση σε μια πιο ολιστική προσέγγιση που εστιάζει στη διατροφική ποικιλομορφία και τον τρόπο ζωής:

1. Καταναλώστε Πλούσια σε Φυτικές Ίνες, Φυτοκεντρική Διατροφή

Η διατροφή είναι η μεγαλύτερη επιρροή στη σύνθεση του μικροβιώματος στην ενήλικη ζωή. Διατροφές πλούσιες σε διαφορετικές φυτικές ίνες (λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ολικής άλεσης δημητριακά, ξηροί καρποί) τρέφουν ένα ευρύ φάσμα ωφέλιμων βακτηρίων. Στοχεύστε σε ποικιλία φυτών – η ποικιλομορφία των ινών ενθαρρύνει τη μικροβιακή ποικιλομορφία. Προσπαθήστε σταδιακά να αυξήσετε τις διαιτητικές ίνες στα συνιστώμενα ~25-30g/ημέρα από τρόφιμα όπως πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φασόλια, βρώμη, μούρα κ.λπ.

2. Συμπεριλάβετε Ζυμωμένα Τρόφιμα

Μια κλινική δοκιμή του 2021 στο Στάνφορντ διαπίστωσε ότι η κατανάλωση ζυμωμένων τροφίμων (γιαούρτι, κεφίρ, κίμτσι, ξινολάχανο, τουρσί, κ.λπ.) για 10 εβδομάδες αύξησε σημαντικά την ποικιλομορφία του εντερικού μικροβιώματος και μείωσε 19 δείκτες φλεγμονής στο σώμα. Προσπαθήστε να ενσωματώσετε μία ή δύο μερίδες ζυμωμένων τροφίμων καθημερινά.

3. Προσέξτε τη Χρήση Φαρμάκων (ειδικά Αντιβιοτικών)

Τα αντιβιοτικά, αν και μερικές φορές απολύτως απαραίτητα, μπορούν να αποδεκατίσουν μέρη του μικροβιώματος. Αποφύγετε την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και αν χρειαστεί να πάρετε, καταναλώστε επιπλέον ίνες και ζυμωμένα τρόφιμα κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία. Πολλές φορές είναι σημαντικό η λήψη προβιοτικών ή ζυμωμένων τροφίμων να συνεχιστεί για 1 μήνα μετά από τη διακοπή της αντιβιοτικής θεραπείας για πρόληψη οποιασδήποτε διαταραχής του ουροποιητικού συστήματος.

4. Διαφοροποιήστε την Έκθεσή σας σε Μικρόβια

Η σύγχρονη ζωή μπορεί να είναι υπερβολικά αποστειρωμένη. Ενώ η υγιεινή είναι σημαντική, η έκθεση σε ποικιλία μικροβίων (ειδικά στην πρώιμη ζωή) θεωρείται ότι βοηθά στην οικοδόμηση ενός ισχυρού μικροβιώματος. Περνώντας χρόνο στη φύση, έχοντας ένα κατοικίδιο ή κηπουρική μπορείτε να αυξήσετε την έκθεση σε μικρόβια του εδάφους και του περιβάλλοντος που ενισχύουν την ποικιλομορφία.

Μάθε τι συμβαίνει στο “εργαστήρι” του οργανισμού σου. 

Με τον ενεργειακό έλεγχο μπορείς να ενισχύσεις και το μικροβίωμα του εντέρου σου αλλά και να εφαρμόσεις φυσικούς τρόπους για όσα επιβαρύνουν το σώμα σου. Καλύτερη πέψη, ισχυρότερο ανοσοποιητικό, καλύτερη διάθεση – όποιος κι αν είναι ο στόχος σου.

Κλείσε το ραντεβού σου σήμερα και βάλε την ολιστική φροντίδα στη ζωή σου.

Το Μέλλον της Έρευνας και της Θεραπείας του Μικροβιώματος

Η έρευνα για το μικροβίωμα ανοίγει συναρπαστικές νέες δυνατότητες για την πρόληψη και θεραπεία ασθενειών:

• Προσωποποιημένη ιατρική: Μελλοντικά, η ανάλυση του μικροβιώματος ενός ατόμου θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξατομικευμένες διατροφικές συστάσεις και στοχευμένες θεραπείες. Διότι η υγεία, είναι ατομική υπόθεση – δεν κάνουν όλα για όλους.
  
• Νέες θεραπείες: Οι επιστήμονες αναπτύσσουν μικροβιακές κοινοπραξίες (συγκεκριμένους συνδυασμούς μικροβίων) για τη θεραπεία παθήσεων όπως το μεταβολικό σύνδρομο, η κατάθλιψη και ο αυτισμός.
  
• Ανοσοθεραπεία του καρκίνου: Έχει διαπιστωθεί ότι το εντερικό μικροβίωμα επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των θεραπειών του καρκίνου, ιδιαίτερα της ανοσοθεραπείας. Οι ασθενείς που ανταποκρίνονται καλά στην ανοσοθεραπεία έχουν διακριτές συνθέσεις εντερικού μικροβιώματος.
  

Για μια αρμονική… συγκατοίκηση

Το εντερικό μικροβίωμα είναι ένα δυναμικό, πολύπλοκο σύστημα που επηρεάζει βαθιά την υγεία μας. Οι επιστημονικές ανακαλύψεις των τελευταίων δέκα ετών έχουν φωτίσει τους ρόλους του σε καταστάσεις που κυμαίνονται από εντερικές διαταραχές και παχυσαρκία έως αλλεργίες, διαταραχές της διάθεσης και άλλες. Η τελευταία έρευνα υπογραμμίζει ότι η φροντίδα των εντερικών μας μικροβίων – ακολουθώντας μια ισορροπημένη, πλούσια σε ίνες διατροφή, ενσωματώνοντας ζυμωμένα τρόφιμα, παραμένοντας δραστήριοι και χρησιμοποιώντας με σύνεση τα αντιβιοτικά – είναι μια επένδυση στη συνολική ευεξία.

Αξίζει να θυμόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι στο σώμα μας – είμαστε οικοσυστήματα. Η φροντίδα του εσωτερικού μικροβιακού μας κόσμου μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με τη διαχείριση των ανθρώπινων κυττάρων μας όταν πρόκειται για την υγεία, την πρόληψη ασθενειών και ακόμη και τη θεραπεία. Μένοντας ενημερωμένοι για τις τελευταίες επιστημονικές γνώσεις και προσαρμόζοντας ανάλογα τις συνήθειές μας, μπορούμε να καλλιεργήσουμε ένα ακμάζον μικροβίωμα – και με τη σειρά του, να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη, πιο ποιοτική και πιο μακρά.

ΠΗΓΕΣ

• Sender R, Fuchs S, Milo R. Revised Estimates for the Number of Human and Bacteria Cells in the Body. PLoS Biol. 2016;14(8):e1002533.
• Koropatkin NM, Cameron EA, Martens EC. How glycan metabolism shapes the human gut microbiota. Nat Rev Microbiol. 2012;10(5):323–335.
• Belkaid Y, Hand TW. Role of the microbiota in immunity and inflammation. Cell. 2014;157(1):121–141.
• Mayer EA, Tillisch K, Gupta A. Gut/brain axis and the microbiota. J Clin Invest. 2015;125(3):926–938.
• Kelly JR, Borre Y, C OB, et al. Transferring the blues: Depression-associated gut microbiota induces neurobehavioural changes in the rat. J Psychiatr Res. 2016;82:109–118.